Konspekt do lekcji biologii w klasie III gimnazjum
Temat: “Rola skóry człowieka i powłok ciała u zwierząt”.
Zakres treści programowych:
- budowa naskórka;
- twory naskórka i ich role (włosy, paznokcie, gruczoły potowe i łojowe);
- rola naczyń krwionośnych i zakończeń nerwowych w skórze właściwej człowieka;
- powłoki ciała u zwierząt i ich funkcje wraz z przykładami;
Uwagi metodyczne:
- umiejętność pracy z tekstem;
- umiejętność analizowania filmów i schematów oraz rycin;
- umiejętność charakteryzowania i uogólniania;
Koncepcja zajęć:
Na początku uczniowie zapoznają się z treścią tekstu dydaktycznego, następnie analizują załączone schematy oraz ryciny, wskazując budowę skóry człowieka i określając rolę poszczególnych jej składników.
W drugiej części lekcji zapoznają się z treścią dwóch filmów i samodzielnie wyciągają wnioski dotyczące prawidłowej higieny skóry.
Metody realizacji:
- praca z tekstem;
- analiza schematów oraz rycin;
- oglądanie i filmów i wyciąganie z niego wniosków;
Środki dydaktyczne:
Tekst, ryciny, filmy.
Przygotowanie do następnej lekcji:
Zadana praca domowa dotycząca znaczenia skóry w życiu człowieka.
Tok zajęć:
I faza lekcji (przygotowawcza):
Nauczyciel prezentuje uczniom przygotowane schematy i ryciny, które uczniowie analizują.
II faza lekcji (realizacyjna):
Nauczyciel poleca zapoznać się uczniom z tekstem oraz obejrzeć dwa filmy, a następnie wyciągnąć z nich wnioski dotyczące prawidłowej higieny skóry.
Uczniowie udostępniają do sprawdzenia notatkę nauczycielowi.
Następnie nauczyciel poleca uczniom opisać powłoki ciała znanych im zwierząt z uwzględnieniem ich charakterystycznych cech jak np.: powłoka ciała twarda, miękka, wilgotna, sucha, z sierścią, łuskami, itd...
Nauczyciel systematyzuje te spostrzeżenia, a następnie zgodnie z zasadą: “od szczegółu do ogółu” określa wraz z uczniami przynależność systematyczną opisywanych wcześniej zwierząt.
III faza lekcji (podsumowanie):
Uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela dotyczące budowy skóry człowieka oraz różnych funkcji powłok ciała u zwierząt. Otrzymują za dobrą odpowiedź plusy.
Cel zajęć:
Celem zajęć jest przekazanie uczniom wiedzy odnośnie szeroko pojętej skóry oraz jej roli w życiu człowieka i zwierząt, a także nauczenie prawidłowej analizy rysunku oraz charakteryzowania i uogólniania.
Załączniki:
*zdjęcia;
*tekst dydaktyczny;
*filmy;
*praca domowa;
LINK DO FILMU:
http://nakrecenieksperci.pl/video/play,5322970595070077529,Budowa-i-funkcje-skory.html
TEKST DYDAKTYCZNY:
Skóra– największy narząd powłoki wspólnej kręgowców o złożonej budowie i wielorakich funkcjach; powłoka właściwa.
Jest narządem pokrywającym i osłaniającym ustrój. Ogólna powierzchnia skóry u człowieka wynosi 1,5-2 m², a grubość wynosi 1,5-5 mm. Składa się z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. Naskórek składa się głównie z dojrzewających komórek nabłonkowych, nazywanych keratynocytami i tworzy kilka warstw: podstawną, kolczystą, ziarnistą i rogową. W skórze właściwej utworzonej z tkanki łącznej znajdują się włókna kolagenowe i elastyna oraz elementy komórkowe: fibroblasty, mastocyty i komórki krwi oraz naczynia i nerwy. Tkankę podskórną tworzy tkanka tłuszczowa i łączna. W skórze znajdują się przydatki skóry: gruczoły potowe, gruczoły łojowe, paznokcie i włosy. Skóra spełnia wiele czynności ochronnych: przed zakażeniem bakteriami, grzybami, wirusami, przed czynnikami mechanicznymi, termicznymi, chemicznymi i promieniowaniem świetlnym, oraz zapewnia niezmienne warunki dla środowiska wewnętrznego organizmu (homeostazę).
- izolacja środowiska wewnętrznego od zewnętrznego (czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych)– mechaniczna osłona i obrona organizmu głównie przed drobnoustrojami chorobotwórczymi (ważny składnik odporności nieswoistej),
- udział w wymianie gazowej (tylko kręgowce niższe),
- termoregulacja ustroju,
- udział w gospodarce wodno-elektrolitowej (gruczoły potowe),
- percepcja (odbiór) bodźców ze środowiska zewnętrznego (dotyk, ból, ciepło, zimno) poprzez receptory w skórze i naskórku,
- melanogeneza (melanina chroni organizm przed mutagennym promieniowaniem ultrafioletowym),
- wchłanianie niektórych substancji,
- gospodarka tłuszczowa,
- gospodarka witaminowa (synteza witaminy D3).
Przydatki skóry (wytwory naskórka)
- łuski- ryby, gady,
- pióra- ptaki,
- włosy (m.in. rzęsy i brwi)- ssaki,
- paznokcie- ssaki naczelne,
- pazury,
- rogi- niektóre ssaki,
- kopyta- ssaki kopytne.
Gruczoły
W skórze właściwej i w warstwie podskórnej występują gruczoły potowe i łojowe, naczynia krwionośne i ciałka zmysłów.
Do przydatków skóry należą też gruczoły:
- gruczoły potowe (ssaki),
- gruczoły łojowe (ssaki),
- gruczoły sutkowe (ssaki),
- gruczoły śluzowe (ryby i płazy),
- gruczoły mlekowe,
- gruczoły jadowe (gady i płazy),
- gruczoły kuprowe (ptaki).
Barwa skóry
Barwa skóry zależy głównie od zawartości melaniny. Spośród naczelnych u orangutana melanina występuje zarówno w naskórku i w skórze właściwej. U gibbonów, szympansów i człowieka melanina występuje głównie w naskórku. Jednak tylko u człowieka występuje znaczne zróżnicowanie kolorów skóry, powstałe prawdopodobnie jako adaptacja do różnego natężenia promieniowania ultrafioletowego.
